قاطعيت؛ رمز ارتباط موفق
آيا تاكنون با خود فكر كرده‌ايد كه چگونگي ارتباط ديگران با شما به چه عواملي بستگي دارد؟
در واقع مردم با شما چگونه رفتار مي‌كنند؟ آيا فكر مي‌كنيد به عنوان فردي مستقل از احترام كافي برخوردار نيستيد؟ آيا دوستان و اطرافيانتان در برنامه‌هاي گروهي نيازي به مشورت با شما حس نمي‌كنند؟ آيا اغلب برحسب ميل و علاقه ديگران، وظايفي كه دوست نداريد به شما واگذار مي‌شود؟
بايد بدانيد اين خود شما هستيد كه به مردم مي‌آموزيد چگونه با شما رفتار كنند. بنابراين هرگاه احساس كرديد كه اطرافيان با گفتار و رفتارشان از شما سوءاستفاده مي‌كنند و رفتار مناسبي با شما ندارند، از خود بپرسيد: «چه كرده‌ام كه به آنان اجازه سوءاستفاده از خود را داده‌ام؟»
مادامي كه در قبال واكنش ديگران خود را مسئول ندانيد، شك نداشته باشيد كه تحت نفوذ اطرافيانتان قرار خواهيد داشت.
در واقع فردي كه شما را آلت دست قرار مي‌دهد به ظاهر به شما اهانت نمي‌كند؛ بلكه تصوير عملكردش در ذهن شما اهانت‌آميز به نظر مي‌رسد. بنابراين هنگامي كه از كسي رنجشي به دل مي‌گيريد، اين طرز تلقي شماست كه مسئول و مسبب ناراحتي شماست و براي رهايي از اين مشكل، فقط بايد رفتار و گفتار خود را مرور و بررسي كنيد و طرز برخورد خود را با ديگران مورد بازنگري و اصلاح قرار دهيد.
ارائه مجوز
همانگونه كه گفتيم شما برحسب انتظار و آنچه مورد قبولتان واقع مي‌شود، واكنش ديگران را در قبال خود تعيين مي‌كنيد. اگر در برابر سوءاستفاده، مقاومتي نشان ندهيد، اين پيام را به ديگران ارسال مي‌كنيد كه براي بازيچه واقع‌شدن آمادگي داريد. برعكس اگر با رفتار و اعمالتان به طرف مقابل القا كنيد كه سوءاستفاده برايتان قابل تحمل نيست و برخورد مناسبي با او داشته باشيد، فرد سوءاستفاده‌گر را خلع‌سلاح خواهيد كرد.
به خاطر داشته باشيد هرگونه ترديد و مخالفت سطحي نشان‌دهنده آن است كه شما فردي سلطه‌پذير هستيد و با كمي اصرار و پافشاري مي‌توان شما را قرباني ساخت.
حرف نزنيد، عمل كنيد!
هميشه به ياد داشته باشيد كه از كلمه‌ها كاري ساخته نيست. شما به عمل، رفتار و اقدام خود تكيه كنيد. اگر سعي داشته باشيد از راه مباحثه و مجادله راه افراد سلطه‌جو را سدكنيد، آنچه به دست مي‌آوريد تنها ردوبدل تعدادي لغت و عبارت است.
همچنين افراد سوءاستفاه‌كننده اغلب به اين طريق، راه سوءاستفاده خويش را صاف و هموار مي‌كنند. شما مي‌توانيد براي رهايي از يك مشكل، ساعت‌ها به پند و اندرز اطرافيانتان گوش فرا دهيد اما تا زماني كه اين افراد با رفتار و عملكردشان از شما حمايت نكنند، يك بازيچه به حساب خواهيد آمد. اما عمل‌كردن و اقدام مناسب، بزرگ‌ترين آموزگار است.
يك حركت بجا و مناسب معادل هزاران كلمه سنجيده شده با ارزش است. در واقع طرز برخورد شما، تنها روشي است كه مي‌توانيد با توسل به آن به ديگران بياموزيد كه حد خود را نگه دارند و به حقوق شما احترام بگذارند. فراموش نكنيد اين خود ما هستيم كه اصول و قواعد اجتماع را ناديده مي‌گيريم و زندگي را به كام خود تلخ و ناگوار مي‌كنيم.
انتظارات بيجا
داشتن توقع بيجا از ديگران از جمله دام‌هايي است كه بعضي افراد در آن فرو افتاده و خود را قرباني مي‌كنند زيرا برآورده‌نشدن توقعات دور از انتظار، آنان را مي‌رنجاند و باعث مي‌شود كه حس كنند مورد اهانت قرار گرفته‌اند.بهترين راه اين است كه از هر كسي به اندازه توانايي‌ها و قابليت‌هاي خود او انتظار داشته باشيد، در غير اين صورت فقط خود را آزار مي‌دهيد.مثلا اگر از همسر كم‌حرف خود انتظار داريد پرحرفي كند، بايد بدانيد كه كم‌حرفي از خصوصيات ذاتي اوست و تلاش شما براي گفت‌وگوي زياد با او يك انتظار بيجا و غيرمعقول است. در واقع توقعات بيجا مانند مورد بالا به سرعت و به آساني باعث ناراحتي ديگران مي‌شود و ارتباطات شما را با مشكل روبه‌رو مي‌سازد.
قاطعيت داشته باشيد
اغلب مردم فكر مي‌كنند كه قاطعيت به معناي داشتن رفتاري خشك و خشونت‌آميز است؛ حال آنكه داشتن جديت و قاطعيت يعني دفاع از حقوق و امتيازات خويشتن و اطمينان حاصل‌كردن از بازيچه نشدن توسط ديگران.
شما مي‌توانيد بدون اينكه فردي منفي يا جنجال‌آفرين باشيد به ابزار قاطعيت مجهز شويد و از حق و حقوق خود محافظت كنيد. در واقع فقط با وجود قاطعيت و جديت مي‌توان از مورد سوءاستفاده قرار گرفتن رهايي يافت.
افراد هميشه معترض
سعي كنيد هميشه در برابر افراد منفي‌باف و هميشه نالان كه تمام ناراحتي‌هاي خود را نزد شما مي‌آورند، قاطعانه ايستادگي كنيد و به آنها بفهمانيد كه ذهن شما محل تخليه احساسات منفي‌شان نيست. براي اين منظور هيچ توجهي به گلايه‌ها، بد زباني‌ها و ناراحتي‌هاي آنان نكنيد زيرا رفتار قاطعانه شما به آنها ياد مي‌دهد كه كمتر پيش شما غربزنند و شكايت كنند.
به علاوه با بي‌اعتنايي به افرادي كه بي‌جهت مي‌كوشند از هر كار شما ايراد بگيرند نشان دهيد كه اين كار آنها نمي‌تواند آسيبي به شما وارد سازد.
افراد آسيب‌پذير
همه ما در معرض قرباني‌شدن هستيم. مرد يا زن، پير يا جوان و... ممكن است در برخوردهاي متفاوتي كه در طول روز دارند مورد اعمال نفوذ قرار گيرند چرا كه در همه‌جا و در هر‌زمان افرادي در صدد هستند تا از ناآگاهي ديگران سوءاستفاده كنند و به اهداف خود برسند.افراد سلطه‌پذير فكر مي‌كنند كه مقابله با افراد سلطه‌جو تلاش زيادي مي‌طلبد و كاري از آنها ساخته نيست اما افراد مقاوم، قاطع و سازش‌ناپذير هيچ‌گاه به كسي اجازه نمي‌دهند از آنها سوءاستفاده كنند.
اما شما براي اينكه مركز و محور جهان خود باقي بمانيد، بايددر قبال رفتار قرباني‌كننده ديگران، خود را مسئول و مقصر بدانيد. در واقع اين خود شما هستيد كه با شيوه ،رفتار و حالات و حركات و كلامتان به ديگران مي‌آموزيد كه طعمه خوب و مناسبي براي سودجويي آنان هستيد. پس براي تغيير طرز تفكر و بالابردن سطح آگاهي خويش، رفتار و گفتاري سنجيده و قاطع در پيش بگيريد و عرصه را براي تاخت و تاز سوءاستفاده كننده‌ها باقي نگذاريد:
- به جاي استفاده از كلام و سخن، واكنش‌هايي غيرمنتظره و قاطع از خود نشان دهيد. با تمرين و ممارست، رفتاري در‌پيش بگيريد كه افراد سلطه‌جو به خود بيايند و پايشان را از گليم خود فراتر نگذارند.
- براي اينكه به ديگران بياموزيد جهت‌گيري تازه‌اي در زندگي خود ايجاد كرده‌ايد و ديگر مورد اعمال نفوذ قرار نخواهيد گرفت، قاطعيت را سرلوحه رفتار خود قرار دهيد و با حالات و حركات مناسب راه هرگونه نفوذي را در زندگي‌تان سد كنيد.
- اگر فرزندانتان در قبال مسئوليت‌ها و تعهدات خود كوتاهي مي‌كنند به شكوه و گلايه اكتفا نكنيد؛ بلكه با اقدامي بازدارنده در برابرشان بايستيد.
- كلمه‌ها و عبارت‌هاي گلايه‌آميز را از واژه‌نامه شخصي خود خط بزنيد. در واقع خود را مقصر بدانيد و بگوييد خود من به ديگران اجازه داده‌ام چنين رفتاري با من داشته باشند.
- از انجام كارهايي كه علاقه‌اي به آنها نداريد خودداري كنيد. براي مثال اگر از كارهايي مانند ارائه خدمات هميشگي به همكارانتان به ستوه آمده‌ايد بايد بدانيد كه در واقع خود شما با رفتار و گفتارتان به آنان آموخته‌ايد كه مي‌توانند چنين انتظاري از شما داشته باشند.
- با برخوردهاي شديد افراد سودجو مانند حركات خشم‌آلود، صداي بلند يا لحن تند آنها از موضع خود عقب‌نشيني نكنيد. همچنين به آنان اجازه ندهيد كه با دادن هديه و رشوه، رفتار قاطع و جدي شما را سست و لرزان كنند.
- در انجام كارهاي شخصي، خود را آزاد و مستقل حس كنيد. براي مثال هنگام انجام كار در صورت تمايل وقت كوتاهي را براي استراحت خود قائل شويد. به اوقات استراحت و تفريح خويش بها بدهيد و تحت هر شرايطي آن را به مرحله اجرا بگذاريد.
- در برابر افرادي كه به آنان آموخته‌ايد با عصباني‌شدن، آلت‌دست قرار مي‌گيريد براعصاب و احساسات خود مسلط شويد و اجازه ندهيد گفته‌هايتان از احساسات منفي شما رنگ بگيرد. مراقب باشيد صدايتان بلند و لحن كلامتان خشن و طعنه‌آميز نباشد. از حركات خشم‌آلود مانند گره‌كردن مشت، اخم‌كردن و... خودداري كنيد.
- كودكان در‌خشمگين‌كردن والدين خود بسيار ماهرند. آنان با انجام اين كار كه گاه به كتك‌خوردن و جريمه شدن‌شان مي‌انجامد، اغلب والدين خويش را مورد اعمال نفوذ قرار مي‌دهند و كنترل اوضاع و شرايط را به دست مي‌گيرند. بنابراين ايستادگي و مقاومت به‌جاي خشمگين‌شدن و از كوره‌در‌رفتن نه‌تنها بچه‌ها را در رسيدن به اين اهداف ناكام مي‌گذارد، بلكه به تدريج از عصبانيت شما كه محرك و انگيزه‌بخش چنين رفتاري است جلوگيري مي‌كند.
- از واژه‌ها و لغت‌هاي مبهم و نامأنوس كه دامنه درك و فهم ديگران را محدود مي‌كند سخت بپرهيزيد. بر ترس و تشويش و مواضعي كه اجازه نمي‌دهد به راحتي به ديگران جواب منفي بدهيد غلبه كنيد.
اغلب مردم يك «نه» قاطع را به هزاران لغت و عبارت مبهم كه احساسات و نقطه نظرات شما را پنهان مي‌كند ترجيح مي‌دهند.
مطمئن باشيد كه صراحت در استفاده از كلمات، به وقت مناسب نه‌تنها از محبوبيت شما كم نمي‌كند بلكه احترام و شخصيت شما را ارتقا مي‌بخشد.
- در برابر افرادي كه دائم اعتراض دارند و نق مي‌زنند و سخنانتان را قطع مي‌كنند و به نزاع و بحث مي‌پردازند، قاطعانه بايستيد.
براي اينكه كمتر بازيچه شويد و مورد سوءاستفاده قرار گيريد، با آرامش كامل واكنش‌هاي مناسب و بجا را انتخاب كنيد و با جديت و قاطعيت آن را به مرحله اجرا بگذاريد. بدين‌ترتيب قطعا از ارتباطات اجتماعي خود با ديگران بيشتر لذت خواهيد برد.
ترجمه يكتا فراهاني
msnbc.com
.jpg)
