یاداوری عهدنامه هاي ننگين گلستان و تركمانچاي

عهدنامه تركمانچاي كه يكي از ننگين ترين معاهدات ايران است در پي شكست ايران در جنگ ايران و روس كه يك بار قرارداد گلستان را كه آن نيز ننگين بود و بخش هايي از خاك ايران را به روسيه منضم ساخت بسته شد. در بسته شدن اين قرارداد ژنرال پاسكوويچ فرمانده سپاه روس كه توانسته بود سپاه ايران را به فرماندهي عباس ميرزا شكست دهد فعال مايشاء بود. البته گفتني است عباس ميرزا به سبب خيانتي كه به او شد شكست خورد.
   
    شرايطي كه پاسكوويچ براي عقد مصالحه پيشنهاد كرد بسيار سنگين بود اما سفير انگليس (مك دونالد) در تهران كه بيشتر از شاه ايران از پيشروي سپاه روس مي ترسيد، بر عقايد خود پافشاري كرد و شاه را به قبول شرايط صلح واداشت.
   
    پس با وساطت سفير انگليس مجلسي در قريه تركمانچاي (اردوگاه پاسكوويچ) مركب از عباس ميرزا، ميرزا ابوالقاسم قائم مقام، آصف الدوله و حاجي ميرزا ابوالحسن خان شيرازي تشكيل شد و عهدنامه يي در 16 فصل و يك قرارداد تجاري الحاقي در 9 فصل نوشته شد و در تاريخ پنجم شعبان 1243 هجري به امضاي نمايندگان ايران و روسيه رسيد.
   
    مفاد عهدنامه تركمانچاي و نتايج آن براي دولت ايران
    1- روسيه در اين عهدنامه مقاصد استعماري خود را بي پرده آشكار كرد و منافعي به دست آورد كه در هيچ جنگي نتوانسته بود نظير آن را به دست آورد.
   
    2- علاوه بر روسيه كه نواحي را طبق عهدنامه به دست آورده بود انگلستان نيز ايروان و بخشي از دشت مغان را مالك شد.
   
    3- اتباع در ايران از تابعيت نسبت به قوانين حقوقي و براي ايران معاف شدند. (اعطاي حق كاپيتولاسيون به روسيه)
   
    4- كشتيراني در درياي خزر به انحصار دولت روس درآمد.
   
    5- توپ و تفنگ و مهمات جنگي و قلاع نظامي ايران در قفقاز به دست روس ها افتاد.
   
    6- پنج ميليون تومان غرامت جنگي گرفت.
   
    7- حق تاسيس نمايندگي بازرگاني و كنسولگري در خاك ايران به روس ها داده شد.
   
    8- روس ها وليعهد عباس ميرزا را تاييد و موافقت كردند پس از جلوس بر تخت سلطنت حكومت او را به رسميت شناسند.
   
    9- استرداد اسراي طرفين.
   
    لازم به يادآوري است بر اساس عهدنامه گلستان، قره باغ، گنجه، خانات موشكي، شيروان، قوبا، دربند، باكو، داغستان و گرجستان كه سرزمين هاي وسيعي را از آذربايجان امروز تا آن سوي گرجستان و انتهاي درياي سياه شامل مي شدند، از ايران جدا شدند و به روسيه تزاري منضم شدند.