محمد اهلي شيرازي

محمد اهلي شيرازي، اديب و شاعر سده دهم هجري است. سال تولد اهلي شيرازي در منابع ذكر نشده است اما با توجه به اين كه مورخان عمر وي را 84 سال و مرگ وي را در 942 ق دانسته اند، پس تولد وي بايد در حدود 858ق باشد. او از شاگردان جلال الدين محمد دواني (متوفي 908ق) بود. اهلي در جواني به دربار سلطان حسين بايقرا در هرات راه يافت. او در آنجا قصيده معروفي براي امير عليشير نوايي سرود. بعد از مدتي از هرات به آذربايجان رفت و به دربار سلطان يعقوب، سومين پادشاه آق قويونلو راه يافت. بنا به گفته مورخان و آثار به جا مانده اهلي در ستايش سلطان يعقوب اشعاري سرود. هنگامي كه شاه اسماعيل صفوي بر تخت نشست، اهلي به دربار او راه يافت و در اندك مدتي نزد شاه مقام و منزلت بسيار كسب كرد. تذكره نويسان گفته اند كه وي با اين كه در دربار شاهان بود، همواره در تنگدستي زندگي مي كرد. اهلي در 84 سالگي در 942ق، در شيراز درگذشت و در كنار تربت حافظ به خاك سپرده شد. اهلي پيرو سبك عراقي بود و براي سرودن قصايد خود از سبك انوري، ظهير فاريابي، خاقاني و جامي در سرودن غزل هايش از سعدي و حافظ پيروي مي كرد. او در اشعار خود از صنايع ادبي فراوان استفاده كرده است. اهلي آثاري از خود برجاي گذاشت كه بدين قرارند:

1. شمع و پروانه كه مثنوي تمثيلي از عشق و جذابيت هاي آن است و اهلي در 894ق آن را به تقليد از نظامي و جامي و براي سلطان يعقوب سرود. اين مثنوي را يكبار احمد صدرنيا (كازروني) در 1312ق در شيراز چاپ كرد و يكبار نيز همراه كليات اهلي به چاپ رسيد.
2. مثنوي ديگر اهلي سحر حلال در 520 بيت است.
3. منظومه گنجفه، از آثار ديگر اهلي است كه براي اين منظومه مقدمه اي به نثر نگاشته است.

اهلي چند تركيب بند در مدح پيامبر(ص)، حضرت علي (ع) و اهل بيت دارد. همچنين او سه قصيده در پاسخ به سلمان ساوجي سروده است.
٭ به نقل از كتاب
«تقويم تاريخ، فرهنگ و تمدن اسلام و ايران»